แนวทางแก้ไขปัญหา

      สร้างแนวกันคลื่นโดยใช้ไม้ไผ่ปักตามแนวป่าชายแลนโดยปักเป็นรูปสามเหลี่ยมเพื่อที่เวลาคลื่นซัดเข้าฝั่งจะได้กักเก็บสารอินทรีย์และอาจมีแผ่นดินงอกขึ้นใหม่ก็ได้ให้ความรู้กับชาวบ้านในการกำจัดขยะอย่างถูกวิธีและโน้มนาวจิตใจของชาวบ้านให้รักและหวงแหนป่าชายเลน

วัตถุประสงค์

วัตถุประสงค์ ของการศึกษา

 1.เพื่อฟื้นฟูและบำรุงทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมทางทะเลให้มีสภาพสมบูรณ์ พร้อมเพิ่มปริมาณป่าชายเลน สัตว์น้ำชายฝั่งทะเลให้มากขึ้น

2. ดูแลฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมทางทะเล และลดโลกร้อน อีกทั้งส่งเสริมให้ประชาชน เยาวชน นักเรียน นักศึกษา มีความรู้ และตระหนักถึงคุณประโยชน์ของป่าชายเลน ซึ่งเป็นแหล่งอาหารและอนุบาลสัตว์น้ำวัยอ่อน ผลิตออกซิเจน ดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์ในอากาศ ช่วยป้องกันพายุคลื่นลม ป้องกันการกัดเซาะและพังทลายของชายฝั่งทะเลอีกด้วย

ผลของการศึกษา

                1.เนื่องจากบริเวณนั้นเป็นแหล่งเศรษฐกิจจึงยากที่จะห้ามนายทุนเข้ามาซื้อที่ดินได้

                2.ยังมีชาวบ้านที่เข้าไปทำประมงในป่าชายเลนแล้วดึงต้นกล้าที่พึ่งปลูกทิ้ง

                3.ชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในหมู่บ้านจัดสรรแอบปล่อยน้ำเสียจากครัวเรือนลงทะเล

                4.ชาวบ้านมีส่วนร่วมในการรักษาป่าและพัฒนาป่าชายเลนน้อยมาก

                5.ป่าชายเลนบริเวณนี้ยังไม่เป็นที่รู้จักกันมากนักในหมู่นักท่องเที่ยวที่ชอบอนุรักษ์ธรรมชาติ

ประโยชน์ของการศึกษา

                ทำให้ทราบถึงการมีส่วนร่วมของประชาชนที่จะพัฒนาป่าชายเลนในเขตตำบลเสม็ดถึงแม้จะมีหน่วยงานรับผิดชอบแต่ก็ยังขาดความร่วมมือจากประชาชนอยู่มากเพราะยังมีประชาชนบางกลุ่มที่ยังคิดแบบผิดๆอยู่

ป่าชายเลนต้องคงอยู่ในประเทศไทยตลอดไป

                   ในปัจจุบันรัฐบาลไทย ได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของป่าชายเลน จึงได้วางนโยบายเกี่ยวกับการจัดการป่าชายเลนไว้อย่างชัดเจน พร้อมทั้งมีมาตรการรองรับอย่างเพียงพอ ถึงแม้ในทางปฏิบัติจะยังมีอุปสรรคอยู่บ้างก็ตามที ฉะนั้นการที่ทุกภาคส่วนจะต้องเข้ามามีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ฟื้นฟูและช่วยกันดูแลรักษาจึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง เพื่อที่จะให้ป่าชายเลนของประเทศไทยเรามีพื้นที่เพิ่มมากขึ้น เพื่อที่จะยังสามารถเอื้ออำนวยประโยชน์ให้กับคนไทยเราอย่างไม่มีวันสิ้นสุดตลอดไป

ติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

ศูนย์ศึกษาธรรมชาติและอนุรักษ์ป่าชายเลน เพื่อการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ จังหวัดชลบุรี
222 หมู่ที่ 3 ต.เสม็ด อ.เมือง จ.ชลบุรี
โทรศัพท์: 038-398-268 - 9, 081-713-9683 (ในเวลาราชการ)
โทรสาร: 038-398-298

เวลาทำการ

เปิดให้เข้าชมทุกวัน เวลา 8.30 - 17.30 น.

       สามารถติดต่อทางศูนย์ล่วงหน้าเพื่อขอเข้าชมโดยมีวิทยากรบรรยายให้ข้อมูลและความรู้เกี่ยวกับป่าชายเลน ตลอดเส้นทางการศึกษาธรรมชาติอย่างละเอียด

ปัญหาที่พบมากที่สุดในปัจจุบัน

    ปัจจุบันนายทุนเข้ามาจับจองพื้นที่เพื่อสร้างอาคาร ร้านอาหาร หมู่บ้านจัดสรร และน้ำทะเลที่พัดเข้ามามีสารเคมีปนเปื้อน ทำให้หน้าดินมีการตกค้างสารเคมี อ๊อกซิเจนในดินลดน้อยลงจนในที่สุดต้นไม้ก็หยุดการเจริญเติบและตายในที่สุด
   อีกปัญหาหนึ่งคือ การประมงชายฝั่ง ที่รุกล้ำเข้ามายังบริเวณป่าชายเลน โดยมีการทำการประมง การสร้างฟาร์มเลี้ยงหอย ทั้งหอยแมลงภู่ หอยแครง หอยนางรม แบบผิดวิธี ทำให้เสียทัศนียภาพ ไม่น่ามอง อีกทั้งยังทำให้ ป่าชายเลนเสื่อมโทรมอีกด้วย

สาเหตุของการลดลงของป่าชายเลนและผลกระทบ

         แม้ว่าป่าชายเลนจะมีคุณค่ามหาศาลเพียงไรกับมนุษยชาติ แต่ปัจจุบันปัญหาการบุกรุกทำลายป่าชายเลนก็มีอยู่อย่างต่อเนื่อง เช่น การลักลอบตัดไม้ในป่าชายเลน การทำประมง การทำนากุ้ง การทำเหมืองแร่ การเกษตรกรรม การสร้างท่าเทียบเรือ การสร้างถนน การอุตสาหกรรม การทำนาเกลือ และการเพิ่มขึ้นของประชากร เป็นผลกระทบต่อระบบนิเวศของป่าชายเลน เช่น การสืบพันธุ์ การเจริญเติบโต เป็นการทำลายที่อยู่อาศัยของสัตว์น้ำ เป็นการทำลายห่วงโซ่อาหาร เป็นการทำลายแหล่งอาหารของมนุษย์และสัตว์

กิจกรรมสำหรับนักท่องเที่ยว

• เดินศึกษาธรรมชาติของป่าชายเลนบนสะพานไม้ยาว 2,300 เมตร
• ช่วยกันอนุรักษ์และร่วมกันปลูกป่าชายเลนเพื่อฟื้นฟูพื้นที่ป่าชายเลนให้อุดมสมบูรณ์

ประโยชน์ของป่าชายเลน

          ป่าชายเลนเป็นอาณาจักรของสิ่งมีชีวิตทั้งพืชและสัตว์ ป่าชายเลนมีประโยชน์ทั้งทางตรงและทางอ้อมต่อมนุษย์เราอย่างมากมาย

• ในด้านพลังงาน และการใช้สอยจากไม้ นั่นคือ สามารถนำไม้ที่ได้จากป่าชายเลนมาทำเป็นไม้ฟืน หรือเผาเป็นถ่าน และด้วยคุณสมบัติที่เป็นไม้เนื้อแข็งจึงสามารถนำมาทำเป็นเสาเข็ม ไม้ค้ำยัน และเครื่องมือด้านประมงได้อีกหลายชนิด
• เป็นแหล่งอาหารโปรตีนที่สำคัญ เนื่องจากป่าชายเลนเป็นแหล่งเพาะและขยายพันธุ์สัตว์น้ำสารพัดชนิด (เป็นที่วางไข่และฟักตัวอ่อน และที่หลบภัยของสัตว์น้ำนานาชนิด ในลักษณะของห่วงโซ่อาหาร)
• ช่วยป้องกันภัยธรรมชาติ โดยเฉพาะเป็นเกราะกำบัง และลดความรุนแรงของคลื่นลมชายฝั่ง
• ช่วยดักตะกอน สิ่งปฏิกูลและสารพิษชนิดต่างๆ ไม่ให้ไหลลงไปสะสมในบริเวณชายฝั่งและในทะเล
• มีประโยชน์ทางอ้อมในการนำมาใช้เป็นเป็นยารักษาโรค และเป็นแหล่งศึกษาหาความรู้และที่พักผ่อนหย่อนใจได้อีกด้วย

ข้อมูลทั่วไป

          ศูนย์ศึกษาธรรมชาติและอนุรักษ์ป่าชายเลน เพื่อการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ จังหวัดชลบุรี ตั้งอยู่ที่ หมู่ 3 ตำบลเสม็ด อำเภอเมือง จังหวัดชลบุรี เป็นผืนป่าชายเลนที่สมบูรณ์ที่สุดและผืนสุดท้ายของชลบุรี มีเนื้อที่ 300 ไร่ เปิดดำเนินการโดยความร่วมมือของกรมป่าไม้และองค์การบริหารส่วนจังหวัดชลบุรี

สำนักงานป่าไม้จังหวัดได้จัดตั้งศูนย์ฯ ขึ้นเพื่ออนุรักษ์ป่าชายเลน และให้เป็นแหล่งเรียนรู้แก่ประชาชน มีเส้นทางศึกษาธรรมชาติเป็นสะพานไม้ที่ยาว 2,300 เมตร ซึ่งยาวที่สุดในประเทศไทย

ตลอดเส้นทางความยาว 2,300 เมตร บนสะพานทางเดินศึกษาธรรมชาติของศูนย์ฯ  จะได้พบเห็นความหลากหลายทางธรรมชาติของป่าชายเลน ไม่ว่าจะเป็นพันธุ์ไม้ป่าชายเลนและสัตว์น้ำหลากหลายชนิด ระหว่างทางจะมีศาลาชีวภาพใต้น้ำ สะพานแขวน และมีบอร์ดให้ความรู้เกี่ยวกับป่าชายเลนเป็นระยะๆ นักท่องเที่ยวจะได้รับทั้งความรู้และความเพลิดเพลิน

ศูนย์ศึกษาธรรมชาติปาชายเลนแห่งนี้ อุดมไปด้วยพันธุ์ไม้ป่าชายเลนหลากหลายชนิด ไม่ว่าจะเป็น โกงกางใบใหญ่ โกงกางใบเล็ก ตะบูนดำ ตะบูนขาว แสมดำ แสมขาว โปรงแดง โปรงขาว ลำพูน และพืชอีกหลายชนิด นอกจากนี้ ยังเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยและเพาะพันธุ์สัตว์น้ำอีกหลากหลายชนิด ได้แก่ กุ้งกุลาดำ กุ้งแชบ๊วย หอยนางรม หอยแครง ปูก้ามดาบ ปูแสม ปลานวลจันทร์ ปลากะพงขาว ปลาตีน และนกอีกนานาชนิด

พันธุ์ไม้และลักษณะสำคัญของไม้ในป่าชายเลน

             ป่าชายเลน เป็นป่าที่อยู่บริเวณริมชายฝั่งทะเลที่เป็นเลน มีกระแสน้ำขึ้นลงอยู่เสมอ และมีลมพัดแรง พันธุ์ไม้ในป่าชายเลน จึงเป็นพันธุ์ไม้ที่เจริญเติบโตแตกต่างจากพันธุ์ไม้ชนิดอื่นๆ และต้องมีการปรับตัวให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อม เช่น

• ระบบราก เป็นรากค้ำยัน และรากหายใจ
• ใบ มีลักษณะอวบน้ำ มีต่อมสำหรับขับเกลือ เซลล์ผิวใบมีผนังหนาเป็นมัน
• สามารถขยายพันธุ์โดยใช้ทั้งเมล็ด ผล หรือฝัก เมื่อหลุดจากต้นจะฝังลงในเลนและจะงอกอย่างรวดเร็ว
• ต้นอ่อน ลอยน้ำได้ ช่วยในการแพร่พันธุ์เป็นอย่างดี

ความหมายของป่าชายเลน

       เป็นสังคมพืชที่ประกอบไปด้วยพันธุ์ไม้หลากหลายชนิด ที่ขึ้นอยู่ตามบริเวณชายฝั่งทะเล ปากแม่น้ำ หรืออ่าว และตามเกาะต่างๆ ซึ่งเป็นบริเวณที่มีระดับน้ำทะเลท่วมถึงในช่วงที่น้ำทะเลขึ้นสูงสุด ส่วนใหญ่ประกอบด้วยพันธุ์ไม้สกุลโกงกาง (Rhizophora) เป็นไม้สำคัญและมีไม้ตระกูลอื่นบ้าง

ป่าชายเลนกระจายอยู่ 2 เขตใหญ่ๆ ของโลก ได้แก่

1.               เขตแถบอินโด-แปซิฟิก ได้แก่ ประเทศอินเดีย ญี่ปุ่นตอนใต้ อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์

2.               เขตโลกใหม่และอัฟริกาตะวันตก เช่น แมกซิโก เกาะปาลาปาโกส บริเวณโซนร้อนของอเมริกา

สำหรับในภาคตะวันออกของประเทศไทย มีป่าชายเลนอยู่ในพื้นที่หลายจังหวัด เช่น ตราด ระยอง ฉะเชิงเทรา จันทบุรี และอีกหนึ่งสถานที่ที่เป็นแหล่งป่าชายเลนที่ค่อนข้างอุดมสมบูรณ์ที่สุดแห่งหนึ่งของภาคตะวันออก นั่นก็คือ ชลบุรี

ประวัติความเป็นมา

จากลักษณะทางภูมิประเทศที่เป็นชายฝั่งทะเล ชลบุรีจึงเป็นจังหวัดหนึ่งซึ่งในอดีตเคยมีพื้นที่ป่าชายเลนมากแห่งหนึ่งของประเทศไทย แต่ปัจจุบันแทบจะไม่หลงเหลือให้เห็นมากนัก เนื่องจากถูกทำลายจากคนที่อยู่อาศัย ทั้งทิ้งขยะลงทะเล และการปล่อยน้ำเสียของโรงงานอุตสาหกรรม โดยไม่คำนึงถึงธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่มีความสำคัญ

ด้วยความอุดมสมบูรณ์ของป่าชายเลนในอดีตซึ่งมีความสำคัญมาก จังหวัดชลบุรี จึงได้จัดทำยุทธศาสตร์การฟื้นฟูและอนุรักษ์พื้นที่ป่าชายเลน และก่อตั้ง ศูนย์ศึกษาธรรมชาติและอนุรักษ์ป่าชายเลนเพื่อการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ จังหวัดชลบุรี ขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2544  เพื่อเป็นการอนุรักษ์ป่าชายเลนพื้นที่กว่า 300 ไร่ และเพื่อให้ชาวชลบุรีและนักท่องเที่ยวได้มีโอกาสมาสัมผัสและศึกษาธรรมชาติของป่าชายเลนได้จากสถานที่จริงอย่างใกล้ชิด และถือได้ว่าเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ตามแผนแม่บทของการพัฒนาการท่องเที่ยวของประเทศ พ.ศ. 2541-2546 ซึ่งสอดคล้องกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 8 ด้านการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ศูนย์ศึกษาธรรมชาติแห่งนี้ได้รับความร่วมมืออย่างดียิ่งจากภาครัฐและเอกชน และได้เปิดให้บริการเมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2547  พร้อมกันนั้น ทางศูนย์ฯ ยังได้มีโอกาสถวายการต้อนรับสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ทรงเสด็จมาเยือนเป็นการส่วนพระองค์ เมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2549

มารู้จักป่าชายเลนกันเถอะ !!

จ.ชลบุรีเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์ป่าชายเลน

       จังหวัดชลบุรีเป็นอีกพื้นที่หนึ่งที่มีความพยายามที่จะรักษาและฟื้นฟูระบบนิเวศน์ป่าชายเลนให้กลับมาอีกครั้งโดยการร่วมมือกันของภาคส่วนต่างๆ ทั้งภาคราชการและบรรดาเหล่าผู้รักธรรมชาติที่ร่วมกันสร้างจิตสำนึกที่ดีในการอนุรักษ์ป่าชายเลนเพื่อการเพิ่มพื้นที่ป่าและการรักษาพันธุ์พืชพันธุ์สัตว์ของป่าชายเลนที่นับวันยิ่งจะสูญพันธุ์เต็มที่

"สภาพแวดล้อมของป่าชายเลนในจังหวัดชลบุรี มีความแตกต่างจากที่อื่นค่อนข้างมากเพราะสภาพดินจะเป็นดินปนทรายเป็นส่วนใหญ่ ดังนั้นเจริญเติบโตความสมบูรณ์ของป่าจึงมีลักษณะที่แตกต่างกันในแต่ละพื้นที่ นั่นเป็นตัวแปรที่สำคัญมากในการดูแลรักษา การปลูกป่าชายเลนในพื้นที่แถบฝั่งชลบุรีก็จะต้องเอาใจใส่อย่างจริงจัง เพราะอย่าลืมว่าชลบุรีเป็นเมืองปากอ่าวแม่น้ำจะไหลลงสู่ทะเล รวมทั้งกระแสลมที่แรงกระทบฝั่งมีผลมากต่อการเติบโตของต้นไม้ที่เราปลูกในป่าชายเลน เราจึงมีความคิดที่ปลูกป่าอย่างจริงจังนั่นคือไม่ใช่ปลูกแล้วก็ปล่อยไป อย่างที่เราบอกข้างต้นว่าการปลูกอย่างที่ว่านี้ใช้กับที่อื่นได้แต่ชลบุรีทำอย่างไรก็ไม่โต ต้องเอาใจใส่จริงๆ มันถึงจะเป็นผล" นายธีรัตน์ ธีระวุฒิพันธ์ หัวหน้ากลุ่มงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดชลบุรี กล่าว